Osoby, które nie są w stanie samodzielnie, w sposób fizjologiczny oddać moczu (bez zalegania moczu w pęcherzu) powinny zapoznać się z innymi metodami opróżniania pęcherza moczowego i wybrać tę, która odpowiada ich potrzebom i możliwościom. Poniżej znajduje się krótki opis niektórych z najpopularniejszych metod opróżniania pęcherza moczowego. Najważniejszym celem stosowania poniższych metod jest zapewnienie całkowitego opróżniania pęcherza moczowego, aby zapewnić jego zdrowie i uzyskać skuteczne trzymanie moczu.

Cewnikowanie przerywane (IC)

Cewnik do cewnikowania przerywanego to rurka, która jest ręcznie wprowadzana do pęcherza moczowego przez cewkę moczową. Po dotarciu cewnika do pęcherza moczowego następuje wypływ moczu. Po opróżnieniu pęcherza moczowego cewnik jest usuwany i wyrzucany. Procedura ta jest zazwyczaj przeprowadzana 4–6 razy dziennie (1).

Europejskie i amerykańskie stowarzyszenia zalecają stosowanie cewnikowania przerywanego jako standardu postępowania w przypadku neurogennych zaburzeń czynności dolnego odcinka dróg moczowych. Porównując cewnikowanie przerywane z innymi metodami opróżniania pęcherza moczowego dowiedziono, że stosowanie cewnikowania przerywanego zmniejsza częstość występowania zakażeń układu moczowego (ZUM) oraz kamicy pęcherza moczowego i nerek(2-6). Cewnikowanie przerywane zapewnia wyższy stopień niezależności (7), co tłumaczy się brakiem ciągłej obecności cewnika założonego na stałe oraz nieużywaniem lub ograniczonym używaniem pieluchomajtek, worków na mocz i worków na nogę.

Stosując samocewnikowanie przerywane należy skupić się na dwóch celach. Pierwszym celem jest utrzymanie niskiego ciśnienia w pęcherzu moczowym. Niskie ciśnienie w pęcherzu moczowym chroni przed cofaniem się moczu do nerek oraz nietrzymaniem moczu z przepełnienia. Aby zapewnić niskie ciśnienie w pęcherzu, objętość moczu w pęcherzu nie powinna przekraczać 500 ml. Drugim celem jest utrzymanie pęcherza w zdrowiu i opróżnianie go, a tym samym zmniejszenie ryzyka zalegania moczu prowadzącego do zakażenia. Odbywa się to poprzez przestrzeganie zalecanej częstotliwości cewnikowania i całkowite opróżnianie pęcherza za każdym razem (1).

Cewnik założony na stałe

Cewnik założony na stałe to rurka, która jest wprowadzana do pęcherza moczowego przez cewkę moczową, a następnie pozostawiana tam w celu ciągłego opróżniania pęcherza (8).

Cewniki te są wykonane z miękkiego materiału i często wprowadzane za pomocą prowadnika. Cewniki założone na stałe są zakładane przez pracownika ochrony zdrowia (8).

Cewnik jest utrzymywany w pęcherzu poprzez napełnienie wodą balonu znajdującego się na jego końcu. Cewnik jest podłączony do worka do zbiórki moczu. Wymiana cewnika założonego na stałe musi odbywać się w odstępach tygodniowych i jest wykonywana przez pracowników ochrony zdrowia. Worek do zbiórki moczu jest opróżniany kilka razy dziennie (8).

Użytkownik przez cały czas ma przy sobie cewnik i worek do zbiórki moczu (8).

Stosowanie cewników założonych na stałe wiąże się z wyższym ryzykiem występowania zakażeń układu moczowego (2–6) w porównaniu z cewnikami do cewnikowania przerywanego.

Cewnik nadłonowy

Cewnik nadłonowy to cewnik założony na stałe wprowadzany przez powłoki brzuszne nad okolicą łonową bezpośrednio do pęcherza moczowego (9). Zabieg przeprowadzany jest w szpitalu przez chirurga. Działanie cewnika nadłonowego jest takie samo jak cewnika założonego na stałe. Mały balonik na końcu cewnika jest napełniany wodą, aby zapobiec jego wypadnięciu. Cewnik jest podłączony do worka do zbiórki moczu. Alternatywnie, do cewnika można podłączyć zawór, który umożliwia jego opróżnianie w określonych odstępach czasu. Wymiana cewnika odbywa się zwykle w odstępach tygodniowych i jest wykonywana przez pracowników ochrony zdrowia, ale może być również przeprowadzana w domu (9).

Cewnik nadłonowy wiąże się z większą autonomią np. osób poruszających się na wózkach inwalidzkich, ponieważ potrzebują one mniej pomocy przy cewnikowaniu (3).

Zabieg Mitrofanoffa

Zabieg Mitrofanoffa to zabieg chirurgiczny, w którym wyrostek robaczkowy lub niewielki odcinek jelita cienkiego jest oddzielany i wykorzystywany do utworzenia połączenia między ścianą brzucha a pęcherzem moczowym (10). Cewniki używane po zabiegu Mitrofanoffa są cewnikami do cewnikowania przerywanego. Zabieg ułatwia pacjentowi samocewnikowanie, ponieważ nie jest konieczne wprowadzanie cewnika przez cewkę moczową, co może być trudne dla niektórych osób (10).

Alternatywne metody oddawania moczu:

• Stymulacja zewnętrzna: oznacza ręczne wywieranie nacisku na podbrzusze nad pęcherzem w celu wyciśnięcia moczu z pęcherza moczowego (11).
• Manewr Valsalvy: oznacza użycie mięśni brzucha i przepony w celu zwiększenia ciśnienia w pęcherzu i wypchnięcia moczu z pęcherza (11).
• Ostukiwanie: oznacza klepanie obszaru nad pęcherzem w celu wywołania skurczów wypieracza (12).